Milyonlarca yıldır bize ev sahipliği yapan Dünya, keşfedilmeyi bekleyen gizemlerle dolu bir okyanusa da sahiptir. Dünya’nın %70’ini kaplayan bu büyük su kütleleri insanların atmış olduğu atıklar nedeniyle tehdit altında. Peki bu tehlike, suda yaşayan canlılara nasıl zarar vermektedir?
Her yıl 8 milyon ton plastik atık okyanusa karışıyor. Bu, günün her dakikası denize dökülen bir kamyon dolusu atıkla eşdeğerdir. Bu atıklar ise uzun bir yolculuğa çıkarak dünyanın her yerine taşınabiliyor. Yol boyunca ekosisteme sızıyor ve deniz yaşamına tarifsiz zararlar veriyor.
Ancak bu sorunun büyüklüğüne rağmen küresel plastik üretimi devam ediyor ve okyanusları giderek artan risk altına sokuyor. Okyanuslarda neden bu kadar plastik atık var ve biz bununla nasıl mücadele edebiliriz?
Plastikler günlük hayatımızda neredeyse kaçınılmaz halde bulunuyor. Gıda ambalajlarından tuvalet malzemelerine, giysilere, mobilyalara, bilgisayarlara ve arabalara kadar her şeyin yapımında kullanılıyor. Her yerde bulunan bu malzeme çok dayanıklı olacak şekilde tasarlanıyor ve sonuç olarak çoğu biyolojik olarak bozunmuyor. Türüne bağlı olarak da, plastiğin çöp sahasında parçalanması birkaç on yıldan potansiyel olarak milyonlarca yıla kadar sürebiliyor.
Küresel olarak her yıl ortalama 300 milyon plastik atık üretiyoruz. Ancak şimdiye kadar üretmiş olduğumuz plastiklerin %9’u geri dönüştürülürken, geri kalanı ya yakılıyor ya da çoğunlukla çöplerde son buluyor. Çöplere atılan bu plastikler ise okyanuslara karışarak yılda 100 milyon deniz canlısının ölümüne sebep olduğu tespit edilmiştir. Her 3 deniz canlısından 1 tanesi denizdeki çöplere dolanmış halde bulunuyor ya da plastiğin yem zannedilerek yutulmasıyla canlılar kendilerine zarar veriyor. Deniz kuşları, kaplumbağalar, balıklar ve balinalar plastik atıkları genellikle yiyecek zannediyorlar, çünkü bazıları avlarıyla benzer renk ve şekle sahip halde bulunuyor. Ayrıca yüzen plastik atıklar yüzeyde mikrop ve yosun biriktirerek bazı deniz hayvanları için iştah açıcı bir koku veriyor ve hayvanlar bunu tükettiğinde, yutulan plastik iç organları delebiliyor veya ölümcül bağırsak tıkanıklıklarına neden olabiliyor. Bununla birlikte deniz canlıları tükettikleri plastik atıklarla karınlarını doyurduğunu zannederek aç kalabiliyorlar…
En tehlikelisi ise son 10 yılda geçen yüzyıldan daha fazla plastik ürettik ve 2050 yılına gelindiğinde ürettiğimiz plastiklerden daha kirli deniz canlılarıyla karşılaşacağımız ön görülüyor…
Kuşkusuz biz tüketicilerin okyanus sağlığını ve deniz canlılarını koruyabilmesi için yapabileceği en büyük etki, tek kullanımlık plastik kullanımını azaltmaktır. Mümkün olduğu kadar plastiklerin geri dönüştürülebilmesi büyük önem arz ederken deniz kıyılarında, göl/nehir çevrelerinden plastik atıklar toplayarak da ekosisteme yardımcı olabiliriz.
Unutmayalım ki bu gezegen hepimizin…
Hazırlayan: Elifsu Kunduz
