Her ne kadar gölgede bırakılmaya çalışılsa da modern bilgisayarın ve yapay zekânın yapı taşlarını atan insanı tanıyor muydunuz? Bu yazımızda sizler için bu figürü derledik.
Tarihte gizlenmiş figürler serimizin üçüncü kişisi: Alan Turing. Aslında kendisine tam olarak gizlenmiş ya da adı duyulmamış dememiz doğru olmaz çünkü birçok kişinin hakkında bilgi sahibi olduğu çok önemli matematikçilerden biridir. Yine de öncülüğünü ettiği ve adının geçmesi gereken çoğu yerde geçmediği için serimizin içine onu da ekleyebiliyoruz.
Alan Turing Kimdir?
Tam adıyla Alan Mathison Turing 23 Haziran 1912 tarihinde İngiltere’nin Londra şehrinde dünyaya gelmiştir. Küçük yaşlarda bir öğretmeni tarafından zeki olmasıyla keşfedilen Alan Turing birkaç sene sonrasında zamanında çok pahalı olarak görünen bir okula başlar. Bu okulda ise ona gelecekte çok katkıda bulunacak bir bilim dalıyla yakınlaşmıştır: Matematik. Bu bilim dalına olan ilgisi gittiği okul sayesinde çok daha yüksek oranlara çıkmıştır. Buradan mezun olduktan sonra üniversite olarak dünyaca bilinen King’s College’a başlamıştır ve burada matematik bölümünü güzel bir dereceyle bitirmiştir. İlk adını duyurma şansını ise yine gittiği üniversitede akademik kadroya kabul alıp “Hesaplanabilir Sayılar Üzerine” adlı makalesini yayınlamasıyla kazanmıştır.
Alan Turing yalnızca matematik dallarında başarılar sergilemekle kalmamış aynı zamanda bir kriptograf (kod-kırıcı) olarak da çalışmıştır. İkinci Dünya Savaşı zamanında bu mesleği gerçekleştirerek Almanya’nın Enigma’sını -Almanlar tarafından kırılmasının imkânsız görüldüğü şifreleme sistemi- çözümleyerek bütün haberleşmeleri ve komplo planlarını öğrenmiş ve böylelikle çok fazla sayıda insanın hayatını kurtarmıştır. Almanya planlarını oldukça gizli bir şekilde ve neredeyse her gün şifreleri değiştirerek korumaya çalışsa da Turing karşısında başarılı olamamıştır ve aslında bu noktası tarihteki gizli figürler kategorimize girmektedir.
Kendi döneminde teknolojinin o kadar gelişmemesinden kaynaklı kimsenin düşünmediği türde bilgisayarların var olabileceğini öne sürmüştür ve hatta bu bilgisayarların insanlar gibi düşünüp hatta insanların kapasitelerini bile aşabileceğini öne sürerek yapay zekâ ile ilgili birkaç fikir ortaya atmıştır. İnsanlar gibi düşünebileceğini söylemesinin sebebi ise bilgisayar lakabının o dönemde “Bilgileri sayan” insanlara verilmiş olmasıdır. Yani aslında o dönemde matematik konusunda iyi olan ve zor işlemleri yapabilen insanlara “bilgi-sayar” lakabı takılmıştır. Öte yandan öne attığı fikirlerden bir diğer olan yapay zekâ fikrini test edebilmek için ise kendi soy adını verdiği Turing Test’i oluşturmuştur. Yazdığı makalelerden biri olan “Hesaplanabilir Sayılar Üzerine” modern bilgisayarların yapı taşını oluşturan çalışması olarak literatürde geçmektedir.
Genel olarak Alan Turing matematik, kriptoloji, elektronik aletler, yapay zekâ ve mantık ilgi alanlarını birleştirerek tarihte ilk defa karşılaşılacak bilgisayarı yaratmaya karar vermiş olsa da hem kendisi desteklenmediği için hem de çok iyi bir şekilde desteklenen Amerika bazlı bir proje yüzünden onun düşündükleri ve yapmak istedikleri gölgede kalmıştır. Bu sebeple de diyebiliriz ki Alan Turing insanlık tarihine çok önemli katkılarda bulunmuş olsa da bu başarıları gölgede kalmıştır ve bu da bizi tarih içerisinde gizlenmiş figürlerden bir tanesine daha götürmektedir.
Hazırlayan: Ece Kaya
