Bazı şeyleri satın aldıktan sonra ya hiç kullanmayız ya da çok az kullanırız. Acaba bunları niçin satın alırız?
Ünlü Fransız filozof Diderot, hayatının neredeyse tamamını yoksulluk içinde geçirmiştir. Ta ki 1765 yılına kadar. 52 yaşındadır ve kızını evlendirmek üzeredir. Ama kızının çeyizini karşılayacak kadar dahi parası yoktur Diderot ’un. Fakirliğine rağmen, ismi dilden dile dolaşan birisidir Diderot. Zamanın en kapsamlı ve bilinen ansiklopedisi Encyclopédie’nin yazarıdır.
Sanata ve kültüre çok meraklı olan, zamanın Rus Çariçesi Büyük Katerina, Diderot’un finansal sorunlarını duyar ve £1000 (şu anki para ile $50,000) karşılığında onun kütüphanesini satın alır. Bu kârlı satıştan sonra, Diderot kendisine kırmızı bir kaftan alır ve işler tersine gitmeye başlar. Kırmızı kaftan çok güzeldir, ancak kısa bir süre sonra Diderot diğer bütün eşyalarının yeni aldığı kaftan ile uyumsuz olduğunu fark eder. Kendi sözleriyle ifade edecek olursak; kaftanı ve eşyaları arasında koordinasyon, birlik ve güzellik yoktur. Eşyalarını değiştirme zamanının geldiği fikrine kapılır ve parasıyla evine yeni eşyalar alır. Eski halısını Şam’dan gelen yeni halıyla değiştirir. Evini birçok heykelle süsler. Yeni bir mutfak masası ve onunla uyumlu yeni deri sandalyeler satın alır.
Satın aldığımız herhangi bir eşyanın başka yeni eşyaları satın almamızı tetiklemesine ve bir spiral etkisi yaratmasına Diderot Etkisi denir. Sonuç olarak, bizi mutlu ya da tatmin etmeyecek, ihtiyacımız olmayan şeyler alırız. İnsanoğlu doğası gereği ayrıştırmak ve sadeleştirmek yerine biriktirmeye, istiflemeye ve hep daha fazlasına sahip olmaya eğilimlidir.
İhtiyacımız olmayan şeyleri satın almamak ve Diderot Etkisi ile başa çıkmak için aşağıdaki öneriler işinize yarayabilir:
1. Yeni bir giysi veya evinize yeni bir eşya satın aldığınızda aynı türden en az bir eşyayı mutlaka çıkartın.
İhtiyacı olan birine verebilir veya satıp aile bütçesine katkı sağlayabilirsiniz. Bu alışkanlık satın alma dürtüsünü engellediği gibi evde eşyaların birikmesini de önlüyor.
2. İhtiyacınız olmayan şeyleri satın alma dürtüsünü engellemek için satın alma kararınızı bir süre erteleyin.
Satın aldığınız eşyaları hemen kullanmamaya çalışın. Çünkü bazen ona hiç ihtiyacınız olmadığını satın aldıktan sonra fark edersiniz. Böyle bir durumda da ürünü geri verme şansınız olabilir.
3. Satıcıların ikinci ürüne indirim veya “bunun yanında şu da iyi gider” gibi tuzaklarına düşmeyin.
Bir ürün satın alırken temel kıstasınız indirim, ucuzluk, satıcının davranışı değil, o ürüne ihtiyacınız olup olmadığı olsun.
4. Alışveriş yapmanızı tetikleyen alışkanlıklarınızı gözden geçirin.
Örneğin sürekli size e-posta ile bülten gönderen alışveriş sitelerinin üyeliğini iptal edin. Arkadaşlarınız ile alışveriş merkezlerinde buluşmayın.
5. İstediğimiz her şeye sahip olmak bizi mutlu etmez.
Herhangi bir eşyaya sahip olduğumuzda mutlu olacağımız algısını yaratan, içinde yaşadığımız materyalist dünyanın acımasız dinamikleridir. Mutluluk “sahip olmak” ile değil “olmak” ile ilgilidir.
6. Satın aldığınız şeylerin mevcut eşyalarınız ile uyum içerisinde olmasına dikkat edin.
Hazırlayan: Furkan Yılmaz
