Dr. Solomon Asch’in Uyum deneyi aslında hayatımızın içinden bir çalışma. Günlük hayatta birçok davranışımız grup içerisinde uyum gösterme eğilimi ile ne kadar bağlantılı? Deneyin sonuçlarında bu sorunun cevabını ve belki de kendimizi bulacağız.
Uyum gösterme eğilimi oldukça sosyal varlık olan biz insanlara özgü bir içgüdüdür. Aldığımız kararlarda ve birçok tutum davranışımızda çevre faktörü kaçınılmazdır. Polonya asıllı ABD’li psikolog Solomon Asch’in uyum deneyi ise çarpıcı sonuçları ile birlikte bu durumu oldukça açık bir şekilde ortaya koymaktadır.
Deney oldukça basit bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Bir grup üniversite öğrencisi katılımcı olarak seçilmiştir. Bununla birlikte, aktörler deneye eşlik etmiştir. İlk olarak öğrencilere bir görüş testine girecekleri söylenmiştir. Deneyde öncül öğrencilere gösterilen referans çizgilerdir. Bir masa etrafında toplanan gruba farklı boyutlarda 3 çizgi gösterilmiştir. Ardından başka bir referans çizgisi gösterilerek bu çizginin, ilk görmüş oldukları 3 çizgi arasından hangisi olduğu cevabını vermeleri istenir. Bu sorular her etapta gruplara sorulmaya devam edilir. Aktör grup soruya doğru cevap verirken daha sonra cevabını değiştirir ve katılımcıları yanlış cevaba yönlendirir. Görülür ki, katılımcılar da doğru cevabı bildikleri ve gördükleri halde aktöre uyum sağlayarak yanlış referans çizgisini seçmeye başlamışlardır. Deneyden anladığımız üzere katılımcılar, grup içerisinde kuvvetli bir uyum gösterme eğilimi içerisine girmişlerdir. Cevapları ve kararları buna göre yönlenmiştir.
Bizler de Sosyal Hayatlarımızda Bu Deneyin Birer Katılımcısıyız.
Aslında bunu bizler de oldukça sık yaşamaktayız. Bir grup ile birlikte hareket ettiğimiz zaman istemediğimiz bir sinema filmine girebiliyor, normalde hiç tercih etmeyeceğimiz bir yemeği sipariş edebiliyoruz değil mi? Yani bizler de deneydeki katılımcılar gibi grup içinde farklı yanıtı vererek uyumsuzluk yaratan kişi olmamayı tercih ediyoruz. Bu da uyum baskısının ne kadar yönlendirici olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
Hazırlayan: Dilanur Akbaba
