Toplumda insanların birçoğu utangaç olduğunu ifade eder ve hayatlarını bunu kabullenerek geçirebilirler. Fakat ne yazık ki sosyal fobi utangaçlıktan çok daha fazlası ve bu iki durum sürekli birbiriyle karıştırılıyor.
Başkaları tarafından yargılanmaktan çok endişeleniyorsanız, sosyal ortamlarda içinize kapanıksanız ve bu ortamlardan sürekli kaçınıyorsanız sosyal fobi bozukluğu yaşıyor olabilirsiniz.
Sosyal beceriler bireylerin çocukluk zamanlarında gelişir. Fakat sosyal fobi bozukluğuna sahip çocuklar uygun sosyal davranışların dışında davranırlar. Çocukluktan yetişkinliğe geçtiklerinde ise bu sosyal korkular alışıldık olur ve birey sürekli kaçınma davranışları sergiler. Bu bozukluk ne yazık ki erken dönemlerde terapi gibi yöntemlerle tedavi edilmezse bireyin, eğitim ve kariyer hayatını, ikili ilişkilerini de etkiler. Utangaçlık gibi farklı durumlarla karşılaştırıldığı için de kişiler bazen tedavinin bir seçenek olmadığını düşünebilir. Fakat tam tersine, bu noktada yapılan çalışmalar bilişsel terapi ile sosyal fobiden muzdarip kişilerin yüzde 70’inin tedavi edilebildiğini göstermekte.
Utangaçlık ve Sosyal Fobi Arasında Temel Farklar
Kişinin hayatındaki işlevselliğin ne derece bozulduğu, kaçınma ve sosyal ortamlardaki korkunun dereceleri bu iki durum arasındaki temel farkı gösterir. Sosyal fobi sahibi bireyler utangaçlıktan farklı olmak üzere toplum önünde konuşma yapacaklarsa haftalar öncesinden kaygı duymaya başlayabilirler. Kaygı öyle bir seviyeye gelir ki uyku bozukluğuna bile sebep olabilir. Bunların yanında toplum önünde konuşmayı örnek verirsek bu esnada kalp çarpıntısı, aşırı terleme, titreme ve nefes darlığı yaşanabilir. Sadece toplum önünde konuşma gibi durumlarda değil, ilerleyen sosyal fobi seviyesinde bireyler toplum önünde bir şey yiyip-içmede ve herkese açık tuvaleti kullanmada bile sıkıntı yaşayabilirler. Sosyal fobi yaşayanlar bu durumun farkında olsalar da durumu kontrol altına almak onlar için zordur.
Sosyal fobi etkilerini anlamak için şu gibi belirtiler temel olarak sıralanabilir:
Kişiler çok kızarır ve titrer, mide bulantısı yaşar ve hasta hisseder, çok nadir göz teması kurar ya da kısık sesle konuşur, tanımadığı kişilerin yanında rahatsız hisseder ve istese bile bu insanlarla konuşmada güçlük yaşar ve kalabalık ortamlarda bulunmak istemez.
Sosyal Fobiye Neden Olan Faktörler
Bu bozukluk bazen aileden gelen genetik bir faktör olarak ortaya çıkabilir. Kuşkusuz, sosyal fobinin tek bir nedeni yoktur fakat aile üyeleri sosyal fobiye sahipse siz de sosyal fobi yaşayabilirsiniz. Başka bir neden ise beyindeki korku tepkilerini yöneten amigdala bölümünün fazla çalışıyor olması olabilir. Bunun yanında çocukken yaşanılan taciz ve zorbalık gibi travmalar da sosyal fobiyi tetikleyen unsurlar.
Sosyal fobinin getirdiği sosyal ortamlardan ve insanlardan kaçınma ilerde özgüvensizliğe, sürekli negatif düşünceye, depresyona, alınganlığa ve zayıf ilişki kurma yeteneğine sahip olmaya neden oluyor.
Güzel haber ise daha önce bahsettiğimiz gibi sosyal fobi utangaçlıkla karıştırılmadığı ve tedavi edildiği sürece hafifleyen bir psikolojik bozukluktur. Çeşitli terapi yöntemleri, gerektiği durumlarda ilaç tedavisi ile sosyal fobiniz ile savaşabilirsiniz.
Hazırlayan: Gökçen Hardal
