Hedeflerinize ulaşma noktasında, hedeflerinizden sürekli kendinizi alıkoyuyor musunuz? Peki ya bu hareketin sizi geri planda tuttuğunu, kişisel gelişiminizi engellediğini ve hayatınıza çıkan güzel fırsatları kaçırmanıza sebep olduğunu fark ettiniz mi?
Atikiobi, yoğun bir başarısızlık korkusudur. Yunanca “talihsiz” anlamına gelen “atyches” kelimesinden gelir. Atikifobisi olan kişiler, başarısız sonuç verme potansiyeli olan herhangi bir faaliyeti örneğin; sınav veya iş görüşmesini erteler veya bunlardan sıklıkla kaçınırlar. Bu durumdaki biri, başarısızlık korkusuyla yeni şeyler denemekten, risk almaktan veya büyümeyi benimsemekten korkabilir. Aynı zamanda, başarısız bir ilişkiden ve kariyerden veya başkaları için hayal kırıklığı olmaktan korkabilir.
Atikifobi ve Mükemmeliyetçilik Aynı Şey Midir?
Atikifobiyi mükemmeliyetçilik kavramına benzetebilirsiniz, ancak bunlar farklı durumlardır. Mükemmeliyetçilik, kusursuz olmaya çalışmanız ve başarıya yoğun bir şekilde odaklanmanız anlamına gelir. Atikifobisi olan biri ise, başarısızlığa odaklanır ve başarısızlık olursa ne olabileceğine dair panik, endişe veya mahkumiyet duygularıyla savaşır. Aşırı mükemmeliyetçilik, atikifobiye dönüşebilir.
Atikifobiye Ne Sebep Olur?
• Aile öyküsü: Ailenizde fobiler, anksiyete veya depresyon gibi zihinsel sağlık bozuklukları varsa, bu koşullara sahip olma olasılığınız daha yüksek olabilir.
• Öğrenilmiş davranış: Başarısızlığın kabul edilemez olduğu veya mükemmelden daha azının başarısızlık olduğu benimsenen bir ortamda büyümüş olabilirsiniz.
• Diğer fobiler: Bazen fobiler birlikte ortaya çıkar. Örneğin, skolyonfobisi (okul korkusu) olan bir çocukta atifobi de olabilir. Veya miyofobisi (kir ve mikrop korkusu) olan biri, sürekli temiz kalmada başarısız olduklarını hissederse atikifobi geliştirebilir.
• Travmatik deneyimler: Başarısızlığın bir sonucu olarak istismara veya ağır cezaya maruz kaldıysanız, bu sonuçları tekrar yaşamaktan korkabilirsiniz. Veya geçmişteki bir başarısızlığınızın ölüm veya yıkım gibi korkunç bir sonuca yol açtığını hissedebilirsiniz.
Atikifobinin Belirtileri Nelerdir?
Başarısızlık korkusu olan kişilerde şunlar görülebilir:
• İşte, evde veya okulda basit görevleri yapmaktan korkma
• Başkaları tarafından yargılanma endişesi
• Depresif veya üzgün olma
• Kötümser, hayata olumsuz bakış açısı
• Bir görev veya aktivite zor görünüyorsa erteleme eğilimi yüksek
• İlişkileri sürdürmekte zorlanma
• Yapıcı eleştiriyi veya yardımı kabul etmeye isteksizlik
Atichifobi ayrıca aşağıdakilere yol açabilecek panik ataklara neden olabilir:
• Üşüme
• Baş dönmesi
• Aşırı terleme (hiperhidroz)
• Kalp çarpıntısı
• Mide bulantısı
• Nefes darlığı (dispne)
• Titreme
• Mide rahatsızlığı veya hazımsızlık (dispepsi)
Atikifobi Nasıl Teşhis Edilir?
Başarısızlık korkusunu teşhis etmek için herhangi bir test yoktur. Sağlık uzmanınız, belirtilerinizi, ne zamandır ve ne sıklıkta hissettiğinizi ve hayatınıza nasıl müdahale ettiği hakkında sizinle yapılan görüşmelere dayanarak durumu teşhis edebilir.
Aşağıdakiler gibi çeşitli sorular sorabilirler:
• Görevleri veya etkinlikleri başarıyla tamamlayamayacağınızı düşündüğünüz için kaçıyor veya erteliyor musunuz?
• Başarısızlık korkunuz depresyon, sinirlilik, öfke veya umutsuzluk duygularına neden oluyor mu?
• Başarısızlık korkunuz rahatlamanızı, uyumanızı veya eskiden sevdiğiniz aktivitelerden keyif almanızı engelliyor mu?
• Korku evdeki, okuldaki veya işteki hayatınızı nasıl etkiliyor?
Atikifobi Nasıl Yönetilir Veya Tedavi Edilir?
Başarısızlık korkusunu yönetmenin çeşitli yolları vardır:
• Bilişsel davranışçı terapi (CBT): Başarısızlık hakkındaki olumsuz düşünceleri değiştirmenize yardımcı olan bir psikoterapi şeklidir. Terapistiniz, “başarısızlık” olarak gördüğünüz bazı şeylerin aslında öğrenme ve büyüme için olumlu fırsatlar olduğunu görmenize yardımcı olabilir. Ayrıca, derin nefes alma veya meditasyon gibi korku ve endişeyle başa çıkmanız için size yardımcı stratejiler de verebilir.
• Maruz kalma terapisi: Kendinizi yavaş yavaş korkunuzun kaynağına maruz bırakmak, korku tepkinizin üstesinden gelmenize yardımcı olabilir. Örneğin, terapistiniz sizden geçmişte başarısız olduğunuzu hissettiğiniz bir senaryoyu yeniden yaratmanızı isteyebilir. Bunu güvenli ve destekleyici bir ortamda yaparsınız, böylece başarısızlıkta gerçek bir tehdit veya tehlike olmadığını görebilirsiniz. Araştırmalar, fobisi olan kişilerin yaklaşık %90’ının maruz kalma tedavisi ile bu durumun üstesinden gelebileceğini göstermektedir.
• İlaç tedavisi: Genellikle fobiler için birinci basamak tedavi değildir, ancak depresyon veya anksiyete gibi bir zihinsel sağlık bozukluğunuz varsa, ilaçlar semptomları yönetmenize yardımcı olabilir.
Atikifobiyi Önlemek İçin Siz Neler Yapabilirsiniz?
Fobiler genellikle önlenebilir değildir, ancak şiddetini azaltmak için adımlar atabilirsiniz:
• Arkadaşlarınız ve aile üyelerinizden oluşan güçlü bir destek sistemi oluşturabilirsiniz.
• Kafein veya alkol tüketiminizi minimuma indirebilirsiniz.
• Aktif kalmaya çalışabilirsiniz.
• Sağlıklı bir diyet yapıp yeterli uyku uyumaya özen gösterebilirsiniz.
Korkunuzun hayatınızı etkilediğini fark ettiğiniz anda bir sağlık kuruluşundan yardım alabilirsiniz.
