Eğer sosyalleşemediğinizi düşünüyorsanız, belki de sebebi aklınıza hiç gelmeyecek olan bu fobiye sahip olduğunuz içindir.
Antropofobi, insan korkusudur. Antropofobisi olan insanlar, başkalarının yanında olma düşüncesinden yoğun bir korku veya endişe hissederler. Kalabalıktan kaçınabilir, göz temasından korkabilir veya yargılanacaklarından endişe duyabilirler.
Antropofobi, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında (DSM-5) klinik bir bozukluk değildir, ancak birçok kişi bunu belirli bir fobi olarak görür. Diğer belirli fobiler gibi, antropofobi de gerçek tehditle orantılı olmayan yoğun kaygı içerir. Spesifik fobileri olan birçok kişi, korkunun mantıksız olduğunun farkındadır. Ancak semptomları veya müdahaleci, korkulu düşünceleri kontrol etmekte güçlük çekerler.
Sosyal Fobi, Sosyal Anksiyete Bozukluğu ve Antropofobi Arasındaki Fark
Antropofobi, sosyal kaygı bozukluğunun bir parçası olabilir, ancak iki terim tam olarak aynı değildir. Sosyal anksiyete bozukluğu olan kişiler, randevuya çıkmak veya bir garsonla konuşmak gibi sosyal durumlarda yoğun bir sıkıntı hissederken antropofobisi olan insanlar, ortamdan bağımsız olarak insanlardan korkarlar.
Sosyal fobi (sosyofobi) ise, sosyal anksiyete bozukluğunun eski adıdır. Sosyal anksiyete bozukluğu olan biri, kendisini kimsenin tanımadığı bir kalabalığın içindeyse endişeli hissetmeyebilir. Ancak antropofobisi olan biri, herhangi bir kalabalığın içinde endişeli hisseder. Korkuları, sosyal ortamlara özgü değil, insanlara özgüdür.
Antropofobi Ne Kadar Yaygındır?
Antropofobi ve diğer spesifik fobiler en çok gençlerde ve kadınlarda görülür. Yaklaşık 5 ergenden 1’i bir noktada belirli bir fobi yaşarken yaklaşık 10 yetişkinden 1’i yaşamları boyunca belirli bir fobi yaşar.
Antropofobiye Ne Sebep Olur?
Antropofobinin her zaman net bir nedeni yoktur. Aşağıdakileri yaşadıysanız antropofobi geliştirme olasılığınız daha yüksek olabilir:
• Yakın sevdiklerinizden ihanet
• Ailede anksiyete bozuklukları öyküsü
• Hormonal dengesizlikler
• Adrenal bezlerinizle (stres hormonları üreten bezler) ilgili sorunlar
Antropofobinin Belirtileri Nelerdir?
Antropofobisi olan birçok insan “beklenti kaygısı” hisseder. Beklenti kaygısı, yaklaşan bir olay hakkında endişe veya korkudur. Antropofobiye sahip insanlar, şu konularda endişeli hissedebilirler:
• Başkaları tarafından yargılanmak
• İzlenmek
• Göz teması kurmak
Bu kaygı genellikle fiziksel semptomlara neden olur:
• Nefes almada zorluk veya nefes darlığı (dispne)
• Kızarmış cilt
• Mide bulantısı veya kusma
• Hızlı kalp atışı veya kalp çarpıntısı
• Terleme
• Titreme
Antropofobi Nasıl Teşhis Edilir?
Antropofobinin spesifik klinik tanı kılavuzları yoktur. Yine de, doktorunuz, antropofobinin semptomlarını sorarak tanımlayabilir:
• Aynı sosyal durumlar her zaman korku veya endişeye neden oluyor mu?
• İnsanlardan kaçınmak günlük rutininizi etkiliyor mu?
• Kaygı altı ay veya daha uzun süredir var mı?
Bazen insanların korkusu, sosyal anksiyete bozukluğu gibi başka bir tanının belirtisidir. Antropofobi ayrıca taijin kyofusho ile yakından ilişkili olabilir. Taijin kyofusho, kişilerarası ilişkilerden, özellikle de başkalarını gücendirme korkusundan kaynaklanan sıkıntı veya korkudur. Kore ve Japonya’da bulunan kültüre özgü bir tanıdır.
İnsanlar ayrıca aşağıdakilerle birlikte antropofobi yaşayabilir:
• Kaçınan kişilik bozukluğu
• Sanrısal bozukluk
• Paranoyak kişilik bozukluğu
• Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Antropofobinin Tedavisi
Antropofobye ait direkt bir tedavi yoktur. Ancak, birçok insan için fobilerin neden olduğu semptomlar bazı tedaviler ile düzelir. Bazıları için, insanların korkusu o kadar azalır ki, artık günlük yaşama müdahale etmez.
• Maruz kalma tedavisi genellikle belirli fobiler için ilk tedavidir. Sürekli olarak maruz kalma tedavisi uygulayan kişilerin %90 kadarında semptomlarda azalma olur. Maruz kalma terapisi, belirli korkuyu kademeli olarak hayatınıza sokmayı içerir. Başkalarıyla etkileşim kurmayı hayal edebilirsiniz. Daha sonra, küçük insan gruplarının etrafında olmayı deneyebilirsiniz.
• Bilişsel davranışçı terapi (CBT) , bir terapistle semptomlar hakkında konuşmayı içerir. Mantıksız düşünceleri tanımlamayı ve onları mantıklı olanlarla değiştirmeyi öğrenirsiniz. CBT , şiddetli fobi semptomları olan kişiler için maruz kalma tedavisi kadar yardımcı olmayabilir.
• Hipnoterapi , rehberli gevşeme ve odaklanmış konsantrasyonu içerir. Bir sağlayıcı, sizi geçici olarak çevrenizden habersiz olduğunuz yoğun bir konsantrasyon durumuna yönlendirir. Hipnoterapi genellikle fobi tedavisinin başarısını artırır.
• İlaçlar, anksiyete bozuklukları veya bazı spesifik fobiler için faydalı olabilir. Örneğin, panik ataklardan (fiziksel semptomlara neden olan yoğun, ani anksiyete) kaçınmak için belirli olaylardan önce diazepam (Valium®) veya alprazolam (Xanax®) alabilirsiniz. İlaç tedavisi herkes için uygun değildir, bu nedenle yeni bir ilaca başlamadan önce sağlık uzmanınızla görüşün.
Eğer tedavi olunmazsa, aşağıdaki riskler artabilir:
• Anksiyete veya depresyon gibi duygudurum bozuklukları
• Sosyal geri çekilme veya izolasyon
• Alkol veya uyuşturucu dahil olmak üzere madde kötüye kullanımı
Antropofobi Semptomlarının Üstesinden Nasıl Gelinebilir?
Antropofobisi olan insanlar için gevşeme teknikleri yararlı olur. Bu teknikleri uygulamak, özellikle korktuğunuz şeye maruz kaldığınızda kaygıyı azaltmanıza yardımcı olabilir. Örneğin:
• Endişeli hissettiğinizde 20 zıplama hareketi yapmak gibi aerobik egzersiz yapmak.
• Stresi yönetmek için yapmak veya rehberli görüntü tekniklerini kullanmak.
• Nefes alma tekniklerini uygulamak.
Eğer sizin de insanlardan korkmak günlük hayatınızı etkiliyorsa, ki bu çok normal, üstesinden gelebilirsiniz ve bir sağlık uzmanıyla birlikte konuşarak tedavi sürecine başlayabilirsiniz.
Hazırlayan: İrem Gökler
