Tiyatronun Tarihi serisinin son kısmıyla sizinleyiz! Serimizin bu son içeriğinde 20. yüzyıl tiyatrosu ve Çağdaş dönem tiyatrosunu sizlerle beraber inceleyeceğiz.
1) 20. Yüzyıl Tiyatrosu
20. yüzyıl tiyatrosu Gerçekçi dönem tiyatronun ardından gelen ve tiyatroda birçok devrim niteliğinde gelişmenin yaşandığı bir dönemdir. Sahne tasarımı ve görsellik büyük önem kazanır. Tiyatroda ve tiyatro oyunlarında deneysellik öne çıkar. Sahnenin ve izleyicilerin ilişkisi de tekrar ele alınır. Bu yüzyılın başında ortaya çıkan Avangart akımları da tiyatro sahnesini özerkleştirmiştir. 20. yüzyılda ortaya çıkan yeni akımların ve denemelerin amacı insan bilinçaltını harekete geçirmek ve bu şekilde yeni bir dünya yaratmaktır. Bilinçaltına yönelmenin amacıysa, yüzyılın başında yaşanan savaşların sonucu olarak mevcut tiyatronun yeterli gelmediği kanısıdır. Bu kanıdan yola çıkarak farklı denemeler gelmiş ve tiyatroyu zenginleştirmişlerdir.
Tiyatroda ortaya çıkan bu denemelerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz: Fütürizm (gelecekçilik), Ekspresyonizm (dışavurumculuk), Sürrealizm (gerçeküstücülük). Fütürizm akımı savaşı destekleyen ve makineleşmeyi sahneye taşıyan bir akımdır. Ekspresyonizm akımı bilinçaltına yönelmeyi ve tekrardan toplum düzenini kurmayı amaçlamışlardır. Sürrealizm akımı da bilinçaltına inmeyi amaçlamıştır ancak toplum düzeniyle değil, dünyanın içinde bulunduğu kaosla ilgilenmişlerdir. Bu kaosu daha iyi anlamak içinse var olan kuralları yıkmayı ve tekrar inşa etmeyi çözüm olarak görmüşlerdir.
Bu zamana kadar ele aldığımız tüm akım ve dönemlerde olduğu gibi, tiyatro politik gelişmelerden ve toplumun mevcut düzeninden çok etkilenmiştir. “Hayat veren” olarak görülen tiyatro yerine Brecht tarafından “epik tiyatro” geliştirilmiş ve bu düzende seyirciler dahil olmak üzere tiyatroda her şeye bir görev yüklenmiştir. Sahneden daha çok verim almak için gereksiz eşyalar çıkarılmış ve seyirci düşünmeye yönlendirilmiştir.
2) Çağdaş Tiyatro
20.yy tiyatrosunda orta çıkan öncü fikirler ve akımlar Çağdaş tiyatronun gelişmesinde büyük rol oynamışlardır. Ancak içinde yaşadığımız bu dönemdeki hızlı tüketim anlayışı insanları doyum noktasına ulaştırmış ve hızlı gelişen teknoloji ile bu hıza ayak uyduramayan insanlar yalnızlaşmıştır. Bu dönemde klasik tiyatronun tüm kuralları yıkılmıştır. İnsanın iç dünyası keşfedilir. Doğa ve yaşam olduğu gibi sahneye taşınmaz. Bu yeni yaklaşımlardan dolayı sahnede seyirciye anlamsız görülen hareket ve sözler görülebilir. Geleneksellik ve katı kurallar reddedilmiştir. İnsanı en iyi şekilde anlatma çabası artmış ve dönemin öne çıkan özelliklerinden olmuştur. Günümüz tiyatrosu olan Çağdaş tiyatro daha evrensel olmayı ve yeni tarzda tiyatro oluşturmayı hedeflemektedir.
Hazırlayan: Senanur Başaran
