Daireler, kareler, çizgiler ve dikdörtgenler…Hepsi tek başına bir anlam taşıyabilir mi?
Süprematizm, Birinci Dünya Savaşı sırasında Rusya’da Kazimir Malevich tarafından kurulan ve sınırlı sayıda renk kullanarak daire, kare, çizgiler ve dikdörtgenler gibi temel geometrik formlara odaklanmış bir sanat hareketidir. Adı, Malevich’in süprematist sanatın geçmişin tüm sanatlarından üstün olacağına ve “resim sanatlarında saf duygu veya algının üstünlüğüne” yol açacağına olan inancından türetilmiştir.
Süprematizmin Gelişimi
Avangart şairlerden ve edebi eleştiride yükselen bir hareketten yoğun bir şekilde etkilenen Malevich, ilgisini dilin kurallarını hiçe saymaktan, akla meydan okumaktan aldı. Sözcükler veya işaretler ile ifade ettikleri nesneler arasında yalnızca hassas bağlantılar olduğuna inanıyordu ve bunda tamamen soyut bir sanatın imkanlarını gördü. Şairler ve edebiyat eleştirmenlerinin edebiyatı neyin oluşturduğuyla ilgilendikleri gibi, Malevich de sanatın en temel taşlarını aramaya başladı. Malevich’in düşündüğü, zaman zaman tuhaf bir mistisizme yaklaşan radikal ve deneysel bir projeydi. Komünist otoriteler daha sonra süprematistik harekete saldırsa da akımın etkisi 1920’lerin başlarında Rusya’da yaygınlaştı ve bugüne kadar soyut sanata ilham vererek konstrüktivizmi şekillendirmede önem taşıdı.
1915’te sanatçılar Kseniya Boguslavskaya, Ivan Klyun, Mikhail Menkov, Ivan Puni ve Olga Rozanova, süpprematistler grubunu oluşturmak için Kazimir Malevich ile birleşti. Hep birlikte yeni çalışmalarını Son Fütürist Resim Sergisi 0.10’da (1915-1916) halka tanıttılar. Çalışmaları, beyaz veya açık renkli bir arka plan üzerinde asılı duran bir dizi geometrik şekil içeriyordu. Şekillerin, boyutların ve açıların çeşitliliği, bu kompozisyonlarda bir derinlik hissi yaratarak karelerin, dairelerin ve dikdörtgenlerin uzayda hareket ediyormuş gibi görünmesini sağlıyordu.
Süprematizm ve Soyutçuluk
Süprematistlerin soyutlamaya olan ilgisi, resmin ‘sıfır derecesi’ arayışıyla ateşlendi ve bu nokta, ortamın sanat olmaktan vazgeçmeden ötesine geçemeyeceği noktaydı. Bu, üzerine boyandıkları tuvallerin şeklini ve düz yüzeyini en iyi şekilde ifade ettikleri için çok basit motiflerin kullanımını teşvik etti. Sonuçta kare, daire ve haç, grubun en sevdiği motifler oldu. Aynı zamanda birçok süprematisti tuval üzerindeki boyanın yüzey dokusunu vurgulamaya teşvik etti, bu doku resim ortamının bir başka temel niteliğiydi.
Süprematist sanatın çoğu son derece sade ve ciddi görünse de akımda güçlü bir absürdizm tonu vardı. Malevich’in hareket için ilk ilhamlarından biri, bazı çağdaşlarının zaum ya da transrasyonel şiiriydi ve bu onu zaum resmi fikrine götüren şeydi.
Malevich’in çağdaşları olan önemli ve son derece etkili bir edebiyat eleştirmenleri grubu olan Rus Biçimcileri, dilin basit, şeffaf bir iletişim aracı olduğu fikrine karşı çıktılar. Kelimelerin, işaret ettikleri nesnelerle o kadar kolay bir bağlantıya sahip olmadığına dikkat çektiler. Bu, sanatın dünyayı taze ve tuhaf kılmaya hizmet edebileceği, sanatın dünyaya yeni şekillerde bakmamızı sağlayabileceği fikrini besledi.
Süprematist soyut resim ise gerçek dünyayı tamamen ortadan kaldırarak ve izleyiciyi, bir ”Siyah Kare” tarafından ne tür bir dünya resmi sunulduğunu düşünmeye bırakarak aşağı yukarı aynı şeyi yapmayı amaçladı.
Hazırlayan: Gizem Arı
