Çoğumuz erteleme yapar ve bunun normal bir davranış olduğunu varsayarız. Ancak bazen “ertelemek” daha büyük bir soruna işaret edebilir.
Neredeyse herkes zaman zaman erteleme yapar. Birçok insan için bu durum hayat kalitesini etkilemez. Ancak sürekli olarak erteleme yapıyor ve ardından pişman oluyorsanız, olumsuz bir döngüye kapılmış olabilirsiniz. Evde veya iş yerinde görevleri ertelediğinizde kendinize sert davranmak kolay olabilir. Peki ertelemenizin daha ciddi bir problemi işaret edip etmediğini nereden anlarsınız? Erteleme bir suç değildir değildir. Önemli olan erteleme davranışının sebebini bilmektir. Bu davranışa sebep olan nedenler ve bunları ele almanın yolları vardır.
Erteleme Nedir?
Uzmanlar, erteleme davranışını kısa vadeli faydalar ve uzun vadeli maliyetlerle karakterize eden bir davranış modeli olarak tanımlar. Birçok kişi, zorluğun seviyesine bakılmaksızın yapılması gereken şeyleri ertelemek olarak bilir. Herkes zaman zaman erteleme yapar. Ancak gerekli eylemleri ertelemeyi alışkanlık haline getirdiğimizde ve olumsuz sonuçlarla karşılaştığımızda “erteleme” sağlığımızı etkileyebilir. 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre, dünya genelinde yetişkinlerin %20-25’i kronik erteleme eğilimindedir. Bu sorun depresyon, anksiyete, düşük öz saygı, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve kötü çalışma alışkanlıkları ile ilişkilendirilebilir.
Erteleme olumsuz işleyişle ve zihinsel sağlık riskleriyle bağlantılıdır. Erteleme yapan insanlar genellikle yüksek düzeyde anksiyete ve düşük dürtü kontrolüne sahiptir. Hatta erteleme fiziksel rahatsızlıklarla bile bağlantılı olabilir. Bir şeyleri sürekli erteleyen insanlar daha fazla stres yaşarlar ve tedavileri ertelemeye eğilimli olurlar. Bu da sadece işleri ertelemekten kaynaklanan kötü sağlık döngüsüne neden olabilir.
Peki Neden Erteleme Yaparız?
Erteleme uzun vadede daha fazla stres yaratmasına rağmen, insanlar kısa vadede daha iyi hissedeceklerini düşüncesiyle harekete geçmeyi erteleyebilirler.
Araştırmalar, ertelemenin farklı nedenleri olduğunu göstermektedir. İşte erteleme yapma nedenlerinden bazıları:
1- Sıkılma Hissi
Bir aktiviteyi sıkıcı veya hoş olmayan bir şekilde algılıyorsanız, onu daha sonra yapma eğiliminde olmanız doğaldır.
2- Yeteneklerinize İnanmama
Erteleme yapmanızın bir başka nedeni, yeteneklerinize olan inancınızın eksik olması olabilir. Görevleri gerçekleştirebileceğinize inanmak, etkin bir şekilde iş yapmanız için önemlidir. Eğer özgüven duygunuz düşükse, bir göreve başlamak veya tamamlamak konusunda daha az istekli olabilirsiniz.
3- Korku ve Anksiyete
Korkudan dolayı erteleme yapabilirsiniz. Örneğin, teşhis korkusu nedeniyle önemli tıbbi testleri erteleyebilirsiniz. Bir görevle ilgili olarak yaşadığımız anksiyete ne kadar fazlaysa, onu daha sonra yapma olasılığımız o kadar yüksek olur. Sadece stres seviyeniz artmaz, aynı zamanda tespit edilmemiş ve tedavi edilmemiş bir hastalık riski de vardır.
Ertelemede sosyal anksiyete de rol oynayabilir. Yargılanma veya utanma korkusu, toplantıları planlamayı veya projeleri tamamlamayı ertelemenize neden olabilir.
4- Mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçilik, ertelemeye katkıda bulunabilir. İnsanlar, iyi bir şekilde tamamlayamayacaklarına veya tamamen başarısız olacaklarına inandıkları görevleri erteleyebilirler. İlham aniden gelene kadar görevi ertelemeye çalışabilirler; ancak ilham genellikle bir kişi göreve başladıktan sonra ortaya çıkar.
5- Diğer Dikkat Dağıtıcı Unsurlar
Çevremizdeki dikkat dağıtıcı unsurlar, bir göreve odaklanmamızı engelleyebilir. Sosyal medyanın cazibesine kapılarak faturaları ödeme gibi istenmeyen bir aktiviteyi ertelemek gibi..
Araştırmacılar, son yıllarda ertelemenin arttığına inanmaktadır. Teknoloji bu konuda bir faktör olmuştur. Ancak ertelemenin tarih boyunca insan davranışı olarak rapor edildiğini de unutmamak gerekir.
Ertelemeyle Başa Çıkma İpuçları
Erteleme; doğru bilgi, araçlar ve destekle yönetilebilen bir davranıştır ve üstesinden gelinebilir.
İşte size yardımcı olacak birkaç ipucu:
Ne Olursa Olsun İşe Başlayın
Erteleme ile mücadele etmenin en kesin yolu, ertelemekten korktuğunuz şeyi yapmaya başlamaktır. Projeyi analiz etmeyi bırakın ve sadece üzerinde çalışmaya başlayın.
Bu kolay söylenir ancak zihninizi görevi ele almaya odaklamak mümkündür.
Örneğin, sadece 15 dakika gibi kısa bir süre çalışmaya karar verebilirsiniz. Süre bittiğinde devam etmek isteyip istemediğinizi yeniden değerlendirebilirsiniz. Hatta kendinizi bu ilk hedefe bağlı tutmak için bir zamanlayıcı kullanabilirsiniz.
Bir göreve başladığınızda, sonraki adımlar genellikle doğal bir şekilde akar. İlk eylemi gerçekleştirmek, hareket için bir zıplama tahtası olabilir. Böylelikle, görevin beklediğinizden daha kolay olduğunu fark edebilirsiniz.
Daha Organize Olun
İnsanlar bazen belirli bir zaman diliminde ne kadar başarabileceklerini abarttıklarından dolayı erteleme yapabilir. Ayrıca her taraftan gelen görevlerden de bunalmış hissedebilir. Bu gibi durumlarda, organizasyon stratejileri faydalı olabilir.
Örneğin, zaman yönetimi ertelemeyi sınırlayabilir. Görevlerinizi listeleyip önceliklendirebilir ve zaman çizelgesi oluşturabilirsiniz. Ayrıca, evinizde çalışma alanları belirleyerek belirli görevleri gerçekleştirme ruh haline girebilirsiniz. Organize bir çevre, odaklanmanızı kolaylaştırabilir ve erteleme dürtüsünü azaltabilir.
Motivasyonunuzu Arttırmaya Çalışın
Motivasyon eksikliği, erteleme davranışının altında yatan bir neden olabilir. Görevinizi tamamlamak için nedenlerinizi hatırlayın ve bunları motive edici bir şekilde göz önünde bulundurun. Bir hedef veya ödül belirleyebilirsiniz. Görevi tamamladığınızda kendinize bir ödül vermeyi düşünün. Örneğin, bir film izlemek, arkadaşlarınızla dışarı çıkmak veya bir şeyleri satın almak gibi bir şeyler olabilir.
Ayrıca, görevinizi gerçekleştirme amacınızı kendinize hatırlatabilirsiniz. Görevin neden önemli olduğunu veya size nasıl yardımcı olabileceğini düşünmek, motivasyonunuzu artırabilir.
Dikkatinizi Dağıtan Her Şeyden Kaçının
Erteleme eğilimi, dikkat dağıtıcı unsurların varlığıyla ilişkilidir. İş yapmaya çalışırken çevrenizdeki dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmek önemlidir. Örneğin, sosyal medya kullanımını sınırlayabilir veya tamamen kapatabilirsiniz. Uyaranları kapatmak veya telefonunuzu başka bir odada bırakmak etkili olabilir. Ayrıca, çalışma zamanlarını belirli bir rutine oturtmak da faydalıdır. Belli saatlerde çalışmak, zihninizin o zamana odaklanmasını sağlar ve görevlere daha iyi bağlı kalmanızı sağlar.
Hazırlayan: Yunus Teke
