Arkadaşlarınız ve aileniz size parmak çıtlatmanın zararlı olduğunu söylemiş olabilir. Peki gerçekten bazılarımızın düşündüğü kadar zararlı mı?
Parmak eklemlerinizi çıtlatmak, eklemlerde sinovyal sıvı tarafından oluşturulan basıncın serbest bırakılması yoluyla rahatlama sağlar. Ancak eklemlerinizi çıtlatmanın uzun vadede hasara yol açabileceğine dair endişeler vardır. Toplumumuzda kötü anılsa da, bu alışkanlığın arkasındaki mekaniği anlamak, neden bu kadar tatmin edici bir deneyim olduğuna ışık tutabilir.
Parmak Çıtlatmak Neden Bu Kadar Rahatlatıcı?
Aslında eklemlerinizden gelen çıt sesi içeride bir şeyin çıtladığı anlamına gelmiyor. Eklem kapsülünün içinde, çoğunlukla karbondioksit ve nitrojen olmak üzere gaz kabarcıkları içeren sinovyal sıvı bulunur. Kiropraktörler, eklem kapsülünü son hareket aralığına kadar germek neredeyse bir vakum yaratır diyor. Düzeltmenin yapıldığı hız, bu gaz kabarcığının eklem kapsülü içinde hızla çözülmesine neden olur.
Eğer bu sadece bir gaz kabarcığının çökmesiyse, neden bu kadar tatmin edici? Ortopedik omurga cerrahı Rojeh Melikian, eklemlerimizi çıtlatmanın fiziksel bir rahatlama hissi ve eklem hareketliliğinde geçici bir artış sağlayabileceğini söylüyor. “Gerçekten de iyi hissettiriyor” diyor ve yaygın bir teoriye göre bu ani hareketin eklem çevresindeki sinir uçlarını uyararak ağrının azalmasına ve endorfin salgılanmasına yol açtığını, ancak bunun kanıtlanmadığını söylüyor. Dahası bunun fizyolojiden daha öte psikolojik bir yönü de var. Eklem çıtlatma eylemi, zaman içinde pekiştirilen ve muhtemelen plasebo etkisini tetikleyen alışılmış bir ritüel haline gelebilir. Bazı insanlar sadece çıtlama sesini duyduklarında bile keyif alırlar.
Eklemlerimizi Çıtlatmak Zararlı Mı?
Arkadaşlarınızın ve ailenizin endişelerine rağmen, alışkanlık haline gelmiş eklem çıtlatmanın artrit gelişme riskini artırdığı görülmemektedir. Her ne kadar bu yaygın bir korkutma taktiği olsa da, 1998’den bu yana yapılan çalışmalar, alışkanlık haline gelen eklem çıtlatma ile el osteoartritinin varlığı arasında önemli bir ilişki olmadığını göstermiştir. Bazı çalışmalar, alışkanlık haline gelmiş parmak çıtlatanların daha fazla el şişmesi ve kavrama gücünde azalma yaşayabileceğini göstermiştir, ancak bilim adamları kavrama gücü konusunda hala kararsız görünüyor: Hand Surgery & Rehabilitation’da 2017 yılında yapılan bir çalışmada, 35 düzenli parmak eklemlerini çıtlatan kişi (günde en az beş kez) ile çıtlatmayan kişiler incelenmiş ve parmak eklemlerini çıtlatanların diğer gruba göre daha kalın metakarpal baş kıkırdağı (avuç içinizdeki parmak eklemlerinin etrafındaki kıkırdak) geliştirdiği, ancak kavrama güçlerinin olumsuz etkilenmediği bulunmuştur.
Ancak her şey bu kadar basit değil. Boyun ve omurga gibi daha büyük eklemler dikkatli bir tutum gerektirir. Bu bölgeler karmaşıktır ve yanlış bir hareket yaralanmaya, baş ağrısına, uzuvlarda karıncalanmaya ve baş dönmesi gibi yan etkilere yol açabilir. Ciddi vakalarda, servikal omurga manipülasyonu arteriyel diseksiyon veya iç arter duvarlarının yırtılmasıyla bile ilişkilendirilmiştir, ki bu da felce bile yol açabilir.
Boyun ve omurga her gün çeşitli zorlamalara maruz kalan karmaşık yapılar olduğundan, bilinçsiz hareketler sırasında aşırı güç uygulamak veya yanlış teknikler kullanmak bağlara, kaslara veya sinirlere zarar verebilir. Omurlarınız aynı zamanda son derece hassas olan omuriliğinizi de çevrelemektedir, bu nedenle bu bölgeyi kendi başınıza kütletmeye çalışacaksanız, uzmanlar “yüksek hızlı, düşük genlikli itme” olarak adlandırdığı, kısa bir mesafeden hızlı ve nazik bir şekilde yapılan itme hareketini kullanmanızı önermektedir.
Bilinçsiz hareketlerle ilgili temel sorun, insanların yanlış miktarda kuvvet kullanması veya eklemi yanlış yöne itmesidir. Normal eklem hareketleri yapmak oldukça güvenli kabul edilir ve parmak eklemlerini döndürmek de buna bir örnektir. Parmaklar dönmez, bükülür. Döndürülmemesi gereken eklemi döndürdüğünüzde, bağları zorlarsınız ve bu da eklemde travmaya neden olarak iltihaplanmaya yol açabilir. Kendi kendinize yaptığınız hareketler sırasında herhangi bir ağrı hissederseniz, hemen durun ve bir profesyonele başvurun.
