Kendinizi yaşadığınız olumsuzluklar ve hatalar üzerinde düşünürken buluyor musunuz? Neden başımıza gelen olumlu olayları çok da net hatırlayamazken olumsuz olanları tüm detaylarıyla hatırlıyoruz?
Başımıza gelen olumlu olaylarla kıyasladığımızda, olumsuz olaylardan çok daha fazla etkilenme eğilimindeyiz. Eleştirilerin iltifatlardan daha fazla tepki alması, kötü haberlerin iyi haberlere göre daha çok dikkat çekmesi de aslında aynı sebepten. Çünkü olumsuz olaylar beynimizde olumlu olaylara göre daha fazla etkiye sahip.
Nörobilimsel kanıtlar, olumsuz uyaranlara yanıt olarak beyinde daha büyük sinirsel işlemlerin olduğunu göstermiştir. Beynin belirli duyusal, bilişsel veya motor uyaranlara tepkisini gösteren olayla ilişkili beyin potansiyellerinin (ERP) ölçülmesini içeren çalışmalar, negatif uyaranların pozitif olanlardan daha büyük bir beyin tepkisi ortaya çıkardığını göstermiştir. Psikologlar bu durumu “Olumsuzluk ön yargısı” olarak adlandırır.
Olumsuzluk Ön Yargısı Nedir?
Olumsuzluk ön yargısı; sadece olumsuz uyaranları daha kolay algılama eğilimimiz değil, onlara odaklanma eğilimimizdir. Yani olumsuz olayları ve düşünceleri, olumlu olay ve düşüncelerden daha net hatırlarız.
İnsanlar olarak;
– Travmatik deneyimleri olumlu deneyimlerden daha iyi hatırlama,
– Hakaretleri övgüden daha iyi hatırlama,
– Negatif uyaranlara daha güçlü tepki verme,
– Olumsuz şeyleri olumlu olanlardan daha sık düşünme,
– Olumsuz olaylara eşit derecedeki olumlu olaylardan daha güçlü yanıt verme eğilimindeyiz.
Örneğin; iş yerinde harika bir gün geçiriyorken iş arkadaşınız sizi rahatsız edecek bir yorumda bulunduğunda, kendinizi onun sözleri üzerine düşünürken bulabilirsiniz. İşten eve döndüğünüzde birisi size gününüzün nasıl geçtiğini sorduğunda –gününüz genel olarak oldukça iyi geçmiş olmasına rağmen- korkunç olduğunu söyleyebilirsiniz. Olumsuzluğa yönelik bu ön yargı, yaşadığınız kötü olaylara daha fazla dikkat vermenize neden olur ve onları gerçekte olduklarından daha önemli gösterir.
Olumsuzluk ön yargısını aşmak için yapabileceklerimiz:
1. Aklınızdan geçen olumsuz düşünceleri durdurun.
Bir olay gerçekleştikten sonra, kendinizi “bunu yapmamalıydım” gibi şeyler düşünürken bulabilirsiniz. Değiştirilemeyen hatalarınızı düzeltmek yerine hatalardan kazandığınız tecrübeleri ve gelecekte bunları nasıl uygulayacağınızı düşünün.
2. Durumu yeniden yapılandırın.
Kendinizi olumsuz bir durumu yorumlarken ve kötü yönlerini düşünürken bulduğunuzda, olayları daha olumlu bir şekilde yeniden yapılandırmanın yollarını arayın. Bu potansiyel tehlikeleri görmezden geleceğiniz anlamına gelmez. Sadece kötü olaylara değil, iyi olaylara da eşit şekilde ağırlık vermenizi sağlar.
3. Dikkatinizi farklı bir yere yönlendirin.
Hoş olmayan bir durumu düşündüğünüz anda bu olumsuz düşüncelerden zihninizi arındırmak için canlandırıcı bir etkinlik bulun. Örneğin hareketli bir müzik dinleyebilir, yürüyüşe çıkabilir, sevdiğiniz bir kitabı okuyabilirsiniz.
4. Olumlu anların tadını çıkarın.
Olumlu anıların hatırlanması daha fazla zaman alır. Mutlu anların da olumsuz durumlar gibi aynı etkiyi göstermesini istiyorsak daha fazla çaba sarf etmeliyiz. Harika bir şey olduğunda ona gerçekten odaklanmak için bir dakikanızı ayırın. Olayı hafızanızda birkaç kez tekrarlayın ve hafızanızın sizde uyandırdığı harika duygulara odaklanın.
5. Olumsuzluğa yönelik kendi eğilimlerinizin farkına varın.
Olumsuzluk ön yargısı davranışlarınız, kararlarınız, ilişkileriniz üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Ancak, bunun farkında olmak daha olumlu bir bakış açısı sergilemeniz için atabileceğiniz ilk adımdır. Pozitif düşünceleri bilinçli olarak bilincin ön saflarına taşımak, olumsuzluk ön yargısıyla mücadele etmenin en iyi yollarından biridir.
Hazırlayan: Tuğçe Reyhan Yılmaz
