Tarihteki ilk romanlardan birinin yazarının kadın olduğunu biliyor muydunuz?
Aphra Behn, İngiltere’nin ilk roman yazarı, dünyanın da ilk romancılarından birisidir. Özellikle Rönesans döneminde edebiyattan bilime toplumun her alanında erkek egemen bir gelenek olsa da Aphra Behn kadın kimliğiyle İngiliz edebiyatının ilk romancısı unvanını taşımaktadır. Kadınların, değil erkeklerin yaptığı bir işte çalışmaları, yazıp üretmesinin dahi günah sayıldığı bir dönemde birçok eser üretmesi ve eserlerinde bu dahil birçok toplumsal meseleye değinmesi onu tarihin ilk kadın romancısı dışında en güçlü kadınlarından biri de yapmaktadır. Aphra Behn hakkında pek az şey bilinse de kendisi 1640 yılında İngiltere’de doğup ilk profesyonel yazarlardan birisi olmayı başarmıştır. Yazarlığa başlamadan önce yurtdışında casusluk yapan Aphra Behn Londra’ya geri dönüşünde eserleriyle ün kazanmayı başarmıştır. Kendisi hem bir oyun yazarı hem bir şair hem de roman yazarıdır.
Dönemin edebiyat furyası, tiyatro oyunları üzerine kurulu olsa da kendisi yaklaşık 130 sayfalık bir roman olan Oroonoko’yu (uzun adıyla Oroonoko ya da Asil Köle) yazmıştır. Eserlerinde dönemin şartları gereği hem dışlanan kadınların hem de sömürülen siyahilerin sesi olmuştur. İngiliz edebiyatının ilk romanı olan Oroonoko’da ırkçılık, sömürge gibi konulara, siyahi bir ana karakterin bakış açısıyla değinmiştir. Oroonoko, zalim bir İngiliz köle kaptanı tarafından ihanete uğrayan ve esaret altında Surinam’daki İngiliz sömürgecilerden oluşan bir çiftliğe satılan bir Afrika prensinin hikayesini anlatmaktadır. Behn’in biyografi yazarlarının çoğu, Prens Oroonoko’nun hikayesini, Behn’in gençliğinde Surinam’da tanıştığı bir köle liderinden ilham aldığını varsaymışlardır; ancak böyle bir adamın var olduğuna veya bir isyan çıktığına dair hiçbir kanıt yoktur. Aphra Behn, şu an İngiltere Westminster Abbey’deki mezarında tarihin ilk kadın romancısı şöhretiyle yatmaktadır.
Aphra Behn’in Eserlerinden Tavsiyeler
Oroonoko dışında Aphra Behn’in ünlü oyunu “Çapkın Denizci” (The Rover) 17. yüzyılda Napoli’de geçen bir komedi oyunudur. “Çapkın Denizci”, cinsiyet rolleri, aşk, kadın sorunu, sadakat ve özgürlük gibi temaları ele alırken, aynı zamanda mizahi ve eğlenceli bir dille yazılmıştır.
Bir başka oyunu “The Lucky Chance”, 17. yüzyılda Londra’da geçen bir komedi oyunudur. Oyun, kadın karakterlerin sosyal ve evlilik konularındaki zorluklarını mizahi bir şekilde ele alır.
Peter Lely’nin Aphra Behn portresi
Hazırlayan: Mehmet Meydan
