Otorite beni ne kadar yönlendirebiliyor?
Yale Üniversitesinde psikolog olan Stanley Milgram insanların otorite figürünün emirlerine ne kadar bağlı kaldıklarını gösterecek bir araştırma yürütmüştür. Otoriteye itaat ile kişisel vicdan arasında kalındığı zaman insanlar nasıl tepki vermektedir? Yapılan araştırma bu sorunun cevabını aramaktadır.
Araştırmaya 20 ila 50 yaş aralığında 40 kişi gazete ilanı ile seçilmiştir. Katılımcıların hepsi erkektir. Araştırma, öğrenci ve öğretmen olmak üzere iki gruptan oluşmaktadır. İki kişi eşleştirilerek deney sırasında kimin öğrenci kimin öğretmen olacağına kura ile karar verilmiştir. Öğrenci rolünü oynayan kişi daha önceden belirlenmiş ve aslında deney yapan kişilere yardımcı olan birisidir. Kura kağıtlarının ikisinde de öğretmen yazmaktadır ve böylece gerçek katılımcılar her zaman öğretmen rolünü üstleneceklerdir. Deney öğrenci ve öğretmenin birbirini duyabildiği fakat göremediği ayrı odalarda gerçekleştirilmiştir.
Katılımcıya deneyin cezanın öğrenme üzerine etkisini incelemek üzere olduğu söylenmiştir. Deney boyunca, öğretmen öğrenciye öğrenmesi için birtakım sözcük listeleri bildirmiştir. Deneyin ilerleyen kısımlarında öğrencinin öğrenip öğrenmediğini anlamak için sorular sormuştur. Öğrenciye her yanlış cevabı için artan düzeylerde elektroşok vermiştir. Daha önceden ses kaydına kaydedilen çığlık sesi, katılımcı öğrenciye her elektroşok uygulandığında oynatılmıştır. Katılımcılar çığlık seslerini duyup deneyden vazgeçmek isteğinde deney uygulayıcıları onları devam etmesi için motive edecek ifadeler kullanmışlardır.
Milgram’ın bu deneyinde katılımcıların %65’inin tereddüt etmelerine rağmen 450 voltluk elektrik şokunu öğrencilere uyguladıkları gözlemlenmiştir.
Hazırlayan: Duha Damla Toprak
