Birçok insan yabancılar tarafından dokunulmasından hoşlanmaz. Ancak, dokunan insanlar yabancı değil de aile veya arkadaşlarsa ve yine de rahatsız olduğunuzu hissediyorsanız bu fobiye sahip olabilirsiniz.
Hafefobi Nasıl Bir Duygudur?
Hafefobi, yoğun bir dokunulma korkusudur. Hafefobi fiziksel bir duyum değildir. Dokunmaya karşı fiziksel ağrı olan aşırı duyarlılıktan(allodini) farklıdır. Hafefobisi olan insanlar, dokunulma düşüncesiyle acı değil aşırı sıkıntı hissederler, dokunulduklarında genellikle yoğun bir sıkıntının fiziksel belirtilerini yaşarlar. Hatta, dokunulma korkusu o kadar güçlüdür ki çoğu zaman felç edicidir. Kurdeşen, hiperventilasyon veya bayılma gibi fiziksel semptomlara neden olabilir. Aynı zamanda, mide bulantısı, kızarma veya kalp atışı gibi hissedebilirler.
Kimler Hafefobiye Sahip Olabilir?
Hafefobinin net bir nedeni yoktur. Herkes hafefobi geliştirebilir. Bazı insanların fobi geliştirme riski daha yüksektir. Örneğin, kadınların durumsal bir fobi geliştirme olasılığı, erkeklerin iki katıdır. Durumsal fobiler, belirli durumların veya etkileşimlerin korkularıdır. Ayrıca, aşağıdaki durumlarda hafefobi geliştirme olasılığınız daha yüksek olabilir:
• Ailede anksiyete bozuklukları öyküsü
• Dokunmayla ilgili kişisel olumsuz deneyim geçmişi
• Engellenmiş hissetme eğiliminde olan kişilik tipi
• Diğer fobiler veya zihinsel sağlık koşulları
Örneğin:
• Agorafobi: Panik ya da endişeye kapılma korkusu, bazı kişilerin birçok durumdan kaçınmasına neden olur.
• Mizofobi (mikrop korkusu): Dokunulma korkusu, bulaşıcı hastalıklardan kaçınmaktan kaynaklanabilir.
• Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB): OKB’si olan biri, dokunma gibi kontrolleri dışında olan durumlarda stres hissedebilir.
• Oklofobi (kalabalık korkusu): Bir kişi bir kalabalığın içinde kendisine dokunulmasından endişe duyabilir.
• Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB): Dokunma korkusu, travmatik bir olayı yaşamaktan veya tanık olmaktan gelebilir. Cinsel istismar, cinsel saldırı veya tecavüz sonrasında ortaya çıkabilir.
Hafefobi Otizmle Bağlantılı Mıdır?
Otizmi olan birçok insan dokunulmaktan hoşlanmaz. Bazı araştırmalar, otizmi olan bir kişinin beyninin, hafefobisi olan bir kişinin yaptığı gibi fiziksel dokunuşa tepki verdiğini bulmuştur.
Otizmli herkesin hafefobisi yoktur ve hafefobiye sahip olmak mutlaka otizmli olduğunuz anlamına gelmez. Bununla birlikte, araştırmalar, otizmli tüm insanların yaklaşık yarısının aynı zamanda bir kaygı bozukluğuna sahip olduğunu göstermektedir. Bu yarıdan üçte ikisine kadarı, hafefobiyi içerebilecek belirli bir fobiye sahiptir. Otizmli kişiler de genellikle zorbalık veya istismara maruz kalırlar ve bu da hafefobiye yol açabilir.
Hafefobinin Belirtileri Nelerdir?
Hafefobinin ana semptomu, dokunulmaya karşı yoğun bir sıkıntıdır. Bu sıkıntı aşağıdaki gibi fiziksel semptomlara neden olabilir:
• Artan kalp hızı veya kalp çarpıntısı
• Kızarmış cilt veya sıcak hissetme
• Terleme
• Kontrol edilemeyen titreme
• Soluk soluğa kalma
• Kurdeşen
• Mide bulantısı veya kusma
• Bayılma (senkop)
Dokunulmaktan korkan çocuklar ayrıca:
• Bir ebeveyne veya bakıcıya sarılabilir.
• Kontrolsüzce ağlayabilir.
• Dokunduğunuzda yerinde donabilir.
• Öfke nöbetleri geçirebilir.
Birçok insanda dokunulmak panik ataklara neden olabilir. Panik ataklar, fiziksel semptomlara neden olan ani, yoğun stres ataklarıdır.
Hafefobisi olan birçok insan, korkunun yoğunluğunun gerçek dokunma tehdidiyle orantılı olmadığını bilir. Yine de semptomları yönetmek onlar için zor olabilir. Dokunulma korkusu, aşağıdaki belirtiler olduğunda fobiye dönüşür:
• Neredeyse her dokunulduğunda hissetmek
• Günlük hayatınıza ve ilişkilerinize müdahale etmesi
• Son altı ay veya daha uzun sürede olması
Hafefobi Nasıl Teşhis Edilir?
Hafefobiyi teşhis etmek için doktorunuz size şunları sorabilir:
• Korku ne zaman ortaya çıkıyor?
• Korku ne kadar sürüyor?
• Dokunulmayı düşündüğünüzde ne gibi belirtiler yaşıyorsunuz?
• Dokunduğunuzda ne gibi belirtiler yaşıyorsunuz?
• Belirtiler günlük aktivitelerinizi veya ilişkilerinizi etkiliyor mu?
Hafefobi Nasıl Tedavi Edilir?
Hafefobi tedavisi, yaşamınızı etkilememeleri için semptomları yönetmenize yardımcı olmayı amaçlar. Yaygın hafefobi tedavi seçenekleri şunları içerir:
• Maruziyet terapisi: Bu tedaviyle, düşüncelerinize veya hayatınıza yavaş yavaş belirli bir korku sokarsınız. Örneğin, güvenilir bir sevilen birinin koluna bir dokunuş aldığınızı hayal edebilirsiniz. Zamanla, dokunuşu şahsen almayı deneyebilirsiniz. Maruz kalma tedavisi genellikle belirli bir fobi için ilk tedavidir. Terapi, ona bağlı kalan insanların yaklaşık %90’ı için başarılıdır.
• Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR): EMDR genellikle travma yaşamış kişilerde etkilidir. Terapi sırasında, belirli ritmik hareketlerle uyarılırken travmatik bir anıya odaklanırsınız. EMDR, travmatik bir olayı işlemenize ve devam etmenize yardımcı olabilir.
• Bilişsel davranışçı terapi (CBT): CBT sırasında bir terapistle semptomlar ve korkular hakkında konuşursunuz. Terapist, irrasyonel düşünceleri belirlemenize ve bunları rasyonel olanlarla değiştirmeyi öğrenmenize yardımcı olur. Fobiler için, BDT genellikle bağımsız bir terapi değil, daha büyük bir tedavi planının parçasıdır.
• Hipnoterapi: Bu terapi türü ile ile bir terapist sizi yoğun bir odaklanma yerine yönlendirir. Çevrenizden geçici olarak habersiz hale gelirsiniz ve yeni düşüncelere veya önerilere daha açık olursunuz. Diğer terapi türleri ile hipnoterapi alabilirsiniz.
• İlaç tedavisi: Anksiyete bozuklukları veya belirli fobiler için ilaç alabilirsiniz. Örneğin, doktorunuz belirli olaylardan önce alınması için alprazolam (Xanax®) veya diazepam (Valium®) reçete edebilir. Bu ilaçlar, panik atakları önlemek için semptomları geçici olarak yönetmenize yardımcı olabilir.
Hazırlayan: İrem Gökler
