NACA’nın önceden “renkli” insanlar ile “beyaz” insanları ayrı yerlerde çalıştırdığını biliyor muydunuz? Bu yazımızda NACA’da -sonradan NASA’ya çevrilen- yönetici konumunda yer alan Afrika kökenli Amerikalı bir kadını ele alacağız: Dorothy Vaughan.
Bu haftanın serisinde gizlenmiş figürlerinden olan ve NASA’da çalışan bir başka insandan bahsedeceğiz: Dorothy Vaughan. Kendisi NASA’nın ilk Afrika kökenli Amerikalı yöneticisi ve aynı zamanda oldukça saygı duyulan bir matematikçisidir. Hatta Amerika’nın ilk uzaya uydu gönderen programı SCOUT’ta matematikçi olarak rol almıştır.
Dorothy Vaughan Kimdir?
Dorothy Johnson (evlendikten sonra Vaughan soyadını eşinden alıyor) 20 Eylül 1910 yılında Kansas şehrinde dünyaya gelmiştir. Lisede ailesiyle birlikte Morgantown’a taşınmanın ardından Ohio’da yer alan Wilberforce üniversitesinden bilim dalındaki lisans diplomasını almıştır. Üniversiteden mezun olduktan sonra 11 yıl boyunca Virginia’da bir lisede matematik öğretmeni olarak hayatına devam etmiştir. 1943 yılında II. Dünya Savaşı’nın zirvesi yaşanırken devam ettirdiği matematik öğretmenliği görevinden ayrılıp Langley Memorial Havacılık Laboratuvarı’na gelmiştir. Burada savaştan kaynaklı görev aldığını düşündüğü için aldığı işin ve görevlerin geçici olduğunu düşünmüştür.
Dorothy Vaughan’ın yaşadığı zamanlardan günümüze Amerika’da yaşanan ırk, din ve etnik ayrımcılık; oradaki savunma sanayi içerisinde yeni yasalar çıkarılarak yasaklanmıştır. Bu yasaklanmanın ardından Dorothy’nin çalıştığı laboratuvar havacılık araştırma verilerini işlemek için ve artmakta olan talebi karşılamak için siyahi kadınlar işe almaya başlamıştır. İşte bu nokta aslında Dorothy için bir dönüm noktası olmaktadır çünkü bu yasa ile matematikçi ve bilim insanı olarak işe ilk alınan Afrika kökenli Amerikalı kadın o olmuştur. Fakat yasa gelmiş olsa bile sözde “renkli” olarak görülen matematikçilerin beyaz meslektaşlarından ayrı çalışmaları sağlanmıştır. Hatta, ayrı yerlerde yemek yiyip farklı tuvaletler kullanmışlardır. Bu şartlar altında Dorothy Vaughan NACA’da çalışırken rüzgar tünellerinde uçakların sürüklenmesini ve kaldırılmasını etkileyen değişkenler üzerine matematiksel hesaplamalar yapmıştır. Aslında o dönemde yapmakta olduğu iş oldukça dikkat ve yetenek gerektiren bir bölümde olmasına rağmen toplumsal sıkıntılardan dolayı hor görülmüştür.
1949 yılında Dorothy Vaughan, West Area Computers’ın yöneticilik pozisyonuna terfi edilip NACA’daki ilk siyahi süpervizör olmuştur. Geldiği bu pozisyonla birlikte görünürlük kazanmaya başlayan Dorothy diğer tanınmış bilgisayar operatörleriyle çeşitli projelere imza atmıştır. 1958 yılında NACA, Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’ne (NASA) dönüşürken ırklara göre ayrılmış bu çalışma ortamını ortadan kaldırmıştır. Kendi kendine FORTRAN’ı öğrenerek bilgisayar programcılığında uzmanlaşıp iş arkadaşlarına da geçiş döneminde bu programı öğretmiştir.
Genel olarak yaptığı çalışmalarla katıldığı tüm programlara çok büyük ölçüde katkıda bulunan Dorothy Vaughan tarih içerisine gizlenmiş olan figürlerden bir tanesi olsa bile katkılarından bahsedilmesi ve isminin duyulması gereken bilim insanlarından bir tanesi olmuştur.
Hazırlayan: Ece Kaya
