Galler’de inşa edilen bir bilimsel araç, bu on yılın sonunda Mars’ta yaşam arayışına öncülük edecek.
Galce’de “gökkuşağı” anlamına gelen Enfys, bir kızılötesi spektrometre ve Aberystwyth Üniversitesi’nde monte edilecek. Avrupa Uzay Ajansı’nın 2028 yılında Kızıl Gezegen’e fırlatacağı Rosalind Franklin keşif aracına takılacak. Enfys, robotun diğer kamera sistemleriyle birlikte çalışarak sondaj yapılacak ve antik biyolojinin kanıtlarını test etmek için en umut verici kayaları belirleyecek.
Geliştirme maliyeti 10.7 milyon sterlin (13.4 milyon dolar) olan cihazın, Bilim Bakanı Andrew Griffith tarafından Perşembe günü Belfast’ta yapılacak Birleşik Krallık Uzay Konferansında açıklanması bekleniyor.
Galler spektrometresi Rusya’dan gelen bir aletin yerini alacak.
Moskova daha önce görevin ortaklarından biriydi ancak Ukrayna’daki savaşı protesto etmek amacıyla tüm donanımları Avrupa uzay ajansı tarafından gezginden çıkarıldı.
Enfys, kütle ve hacim açısından doğrudan bir ikame olacak ancak bir dizi teknik güncelleme taşıyacak.
Robotun Pancam adı verilen kamera platformunu taşıyan bir direğe asılacak ve Mars manzarasını incelemek için yüksek çözünürlüklü ve geniş açılı sensörlerle birlikte çalışacak.
Üniversiteden Dr. Matt Gunn, “Pancam ile bir fotoğraf çekeceğiz ve Enfys’ten spektral bir ölçüm alacağız” dedi.
“Bu, kayalarda ne tür mineraller olduğunu anlamamızı sağlayacak” dedi ve ekledi: “Islak ortamlarda oluşan mineral türleriyle, potansiyel olarak yaşam barındırabilecek ortam türleriyle ilgileneceğiz.”
Rosalind Franklin, daha önce hiçbir Mars gezgininin denemediği bir şeyi yapmak üzere tasarlanmıştır; bu da yerin bir metreden fazla altında sondaj yapmak ve kaya örnekleri almaktır. Gezegenin yüzeyinin altında, uzay radyasyonunun yıkıcı etkilerinden uzakta, mevcut ya da daha büyük olasılıkla geçmiş yaşama dair herhangi bir kanıt bulunacağı düşünülmektedir.
Altı tekerlekli Franklin robotu ilk olarak 2005 yılında onaylanmıştı. Proje o zamandan bu yana bir dizi yeniden tasarım ve finansman krizinden geçti. Ukrayna’da yaşananlar sadece son aksilik ve bu da görevin beş yıl daha fırlatma rampasına ulaşamayacağı anlamına geliyor.
Rosalind Franklin’i Mars’ta Oxia Planum olarak bilinen ekvatora yakın bir bölgeye yumuşak bir şekilde indirecek roket mekanizması başta olmak üzere, kızılötesi spektrometreden çok daha büyük Rus bileşenlerinin de Avrupa kaynaklı unsurlarla ikame edilmesi gerekiyor.
Enfys’in geç dahil edilmesinin, performans gereksinimlerinin yeniden gözden geçirilebilmesi gibi bir faydası vardır. Buna bir örnek, çalışacağı kızılötesi dalga boyu aralığıdır. Önceden, Pancam’ın tespit edebildiği ile eski Rus spektrometresinin görebildiği arasında hassasiyet açısından bir boşluk olacaktı. Enfys, hafif bir örtüşme olacak şekilde ayarlanacak.
İskoçya’daki St Andrews Üniversitesi’nden Enfys ekibi üyesi Dr Claire Cousins, “Artık Pancam’dan kızılötesine, yani kendi gözlerimizle göremediğimiz ışığa kadar spektral sürekliliğe sahip olacağız” dedi. “Bu görev, organik maddeyi muhafaza etme olasılığı en yüksek olan kil minerallerini aramaya odaklanacak. Ve bu minerallerin kızılötesinde Enfys’in görebileceği ama Pancam’ın göremeyeceği çok özel soğurma bantları var.”
Aberystwyth Üniversitesi’ne yeni inşaatta Londra Üniversitesi Akademisindeki Mullard Uzay Bilimleri Laboratuvarı, Oxfordshire Harwell’deki STFC RAL Space ve Denbighshire St Asaph’daki Qioptiq Ltd yardımcı olacak.
Enfys için harcanan 10.7 milyon Sterlin, Rosalind Franklin keşif aracına yapılan toplam Birleşik Krallık yatırımını 377 milyon Sterline çıkarıyor. ESA’nın diğer üyeleri ve ABD uzay ajansının (NASA) yardımıyla robot projesinin toplam maliyeti 1 milyar sterlini aşacak.
Birleşik Krallık Uzay Ajansı İcra Kurulu Başkanı Dr. Paul Bate şunları söyledi: “Birleşik Krallık yapımı Rosalind Franklin keşif aracı, uzay araştırmalarının sınırında yer alan, gerçekten dünya lideri bir teknolojidir. Birleşik Krallıktan uzmanların da Birleşik Krallık Uzay Ajansı fonlarını kullanarak bu görev için önemli bir araç sağlayabilmesi harika bir şey. Mars’ı ve Mars’ın yaşam barındırma potansiyelini daha iyi anlamamızı sağlayacak birinci sınıf Birleşik Krallık uzay teknolojisini desteklemenin yanı sıra bu ilave fon, hızla büyüyen Birleşik Krallık uzay sektörü ve ekonomisi genelinde işbirliğini güçlendirecektir.”
